Renteswaps – Herstelkader – Zorgplicht
Het grootste financiële debacle voor het mkb wordt gevormd door de renteswaps waarmee de Nederlandse banken het mkb overladen hebben in de periode 2006-2008.
Uit onderzoek van de toezichthouder AFM blijkt dat er minimaal 21.860 mkb’ers met in totaal minimaal 36.789 renteswaps waren met een onderliggende waarde (lening portefeuille) van €26 miljard.
In 2014 zijn de banken al op de vingers getikt door de AFM, hetgeen tot weinig concrete resultaten leidde. Uiteindelijk hebben de banken onder druk van de politiek in 2016 het zogenaamde Herstelkader opgesteld, waaronder de banken een aanbod doen aan de klanten. Voor alle duidelijkheid, de klanten van de banken zijn daar dus niet aan gebonden.
Onder het Herstelkader wordt slechts een deel (10% à 20%) van de (netto) schade vergoed. Sommige klanten en/of schadeposten komen helemaal niet in aanmerking voor vergoeding onder het Herstelkader.
Renteswaps of een combinatie daarvan met een totale hoofdsom van €10 miljoen of meer komen niet in aanmerking. De verborgen provisies worden niet vergoed. Daarnaast komt de wettelijke rente over de hele looptijd niet of nauwelijks voor vergoeding in aanmerking onder het Herstelkader.
De posten die wel voor vergoeding in aanmerking komen zijn (1) de coulance vergoeding, (2) technische herstelkosten, (3) opslagverhogingen en (4) advieskosten.
Op de bank rust een mededelingsplicht om klanten volledig en juist te informeren en een zorgplicht om in het belang van de klanten te handelen. Op grond van vaste jurisprudentie blijkt dat inzake renteswaps (complexe financiële producten) sprake is van een adviesrelatie tussen de bank en de klant. Zodoende wordt er nog meer verwacht van de bank en dient zij de klant deugdelijk te informeren en adviseren.
De banken presenteren het Herstelkader over het algemeen als een mooie oplossing voor de gedupeerde klanten. Echter, daarbij wordt over het algemeen niet kenbaar gemaakt wat de klant daaronder mist en welke schadeposten dus niet of niet volledig voor vergoeding in aanmerking komen. Het betreft feitelijk een herstelkader voor de banken zelf.
In de praktijk hebben de banken eerder voorschotten uitbetaald aan gedupeerde klanten. Onder het definitieve aanbod inzake het Herstelkader dient de klant finale kwijting te verlenen aan de bank. Wanneer de klant niet akkoord gaat vordert de bank het voorschot terug. Daarnaast zijn de termijnen die banken stellen onder het Herstelkader vaak zeer kort. Ook deze praktijk is niet in het belang van de klanten en is in strijd met de mededelingsplicht en de zorgplicht.
Voor een goede beoordeling van het aanbod onder het Herstelkader en om daar een weloverwogen besluit over te (kunnen) nemen is het uiteraard van belang dat er ten minste inzicht is in de omvang van de maximale schade, welke posten wel worden vergoed en welke posten niet en waar de klant dus eventueel afstand van dient te doen. Wanneer de bank haar klant niet volledig en juist informeert, dan is dat niet in het belang van de klant en aldus in strijd met de mededelingsplicht en de zorgplicht van de bank. In dat geval kan een eerder geaccepteerd aanbod onder het Herstelkader, althans het onderdeel finale kwijting, onder omstandigheden alsnog worden ontbonden en/of vernietigd.
