Bank mag zakelijke rekening niet opzeggen – Wwft / zorgplicht

ABN AMO had de zakelijke bankrekeningen en de hele bankrelatie met mijn cliënte, een autohandelaar, opgezegd omdat zij volgens de bank onvoldoende informatie zou hebben verstrekt en omdat de bank het risico op witwassen niet zou kunnen uitsluiten.

Wwft

Banken hebben op grond van Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) een verantwoordelijkheid bij het signaleren van financieel-economische criminaliteit en andere integriteitsrisico’s. Zij moeten zoveel mogelijk voorkomen dat het financiële systeem voor oneigenlijke doelen wordt gebruikt. Daartoe moeten zij voortdurend onderzoek doen naar hun cliënten. In de praktijk blijkt dat banken de Wwft vaak aanwenden om van cliënten of zelfs van hele sectoren af te komen.

KYC

De correspondentie waaronder een aantal vragenlijsten werd namens de bank gevoerd door de afdeling KYC (Know Your Customer / ken uw klant). De bancaire relatie tussen partijen bestond al sinds 2008, echter de betrokkene personen van de afdeling KYC hadden mijn cliënte nog nooit ontmoet. Desondanks werd de hele kredietrelatie na een paar brieven eenzijdig beëindigd door de bank.

Advocaat

Daarop heb ik namens de cliënte met de bank gecorrespondeerd. De bank was niet gevoelig voor argumenten en/of nieuwe informatie en hield stug vast aan de opzegging van de relatie op grond van art. 35 Algemene Bankvoorwaarden en de Wwft. Cliënte werd door de bank tevens opgenomen in een interne waarschuwingslijst van de bank. Derhalve heeft cliënte de bank gedagvaard in een kort geding procedure.

Kort geding procedure

In de procedure voerde de bank uitgebreid verweer en bleef ze mijn cliënte ervan beschuldigen dat ze onvoldoende informatie zou hebben verstrekt en dat de bank risico’s op het gebied van witwassen en/of terrorisme financiering niet kon uitsluiten.

Bepaalde risico’s zijn nu eenmaal nooit uit te sluiten en dat is ook helemaal niet het doel van de Wwft. Op grond van de Wwft dient de bank de risico’s in kaart te brengen en maatregelen te treffen om deze te mitigeren en om voortdurend toezicht te houden.

De rechtbank Amsterdam oordeelde in het vonnis het voordeel van mijn cliënte en gaf haar gelijk dat ze wel voldoende informatie had aangeleverd. Volgens de rechtbank had mijn cliënte een spoedeisend belang bij de procedure omdat zij zonder de bankrekening in haar voortbestaan bedreigd werd. De rechtbank wees op de zorgplicht van de bank en oordeelde dat het hebben van een (zakelijke) bankrekening eigenlijk een soort grondrecht is, omdat het zonder bankrekening vrijwel onmogelijk is om aan het maatschappelijk verkeer te kunnen deelnemen:

“Een opzegging moet worden beoordeeld tegen de achtergrond van de bancaire zorgplicht (artikel 2 ABV), waarbij het belang om deel te nemen aan het betalingsverkeer voor de rekeninghouders wordt meegewogen. Daarbij moet mede worden betrokken dat het voor (rechts)personen van groot belang is dat zij toegang hebben tot het bancaire systeem. In het arrest van de Hoge Raad van 5 november 2021 (ECLI:NL:HR:2021:1652) oordeelde de Hoge Raad dat in beginsel op banken op grond van hun maatschappelijke positie ook ten aanzien van niet-consumenten, de verplichting kan rusten een betaalrekening aan te bieden. Daarbij weegt volgens de Hoge Raad zwaar mee dat het zonder betaalrekening vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en om een bedrijf te exploiteren.”

De rechtbank oordeelde dat de risico’s die ABN AMRO zag niet voldoende reëel en concreet waren om beëindiging van de relatie te rechtvaardigen. Daarbij werd een groot belang gehecht aan de noodzaak van cliënte om te kunnen beschikken over een zakelijke bankrekening, zoals ook volgt uit het genoemde arrest van de Hoge Raad.

Conclusie

Een opzegging van een bankrekening of een hele kredietrelatie door de bank dient juridisch getoetst te worden op grond van de zorgplicht. Daarbij dient een belangenafweging te worden gemaakt. Voor een rechtsgeldige opzegging dient dan dus wel sprake te zijn voldoende reële en concrete risico’s op witwassen en/of terrorisme financiering. Daarnaast is het hebben van een (zakelijke) bankrekening een soort grondrecht dat ook zwaar weegt in het voordeel van de cliënte.