Kort geding rechter verbiedt ABN AMRO om bankrekeningen op te zeggen

In de zaak van een kleine MKB ondernemer die ik bijstond tegen ABN AMRO, heeft de kort geding rechter van de rechtbank Amsterdam in haar vonnis van 30-03-2023 ABN AMRO verboden om een zakelijke bankrekening en een privé en/of rekening van mijn cliënten op te zeggen.

De ondernemer runde samen met een andere vennoot een winkel waarbij contante transacties plaatsvonden en hij runde tevens alleen een andere onderneming (eenmanszaak) waarbij geen of nauwelijks contante transacties plaatsvonden.

ABN AMRO had de zakelijke bankrekening van de winkel opgezegd omdat er volgens de bank teveel contante transacties plaatsvonden. Tegelijkertijd had ABN AMRO ook de zakelijke bankrekening van de andere onderneming en de privé en/of rekening van hem en zijn vrouw opgezegd, die volledig los stonden van de winkel.

Banken proberen cash uit te bannen

De banken voeren thans een beleid om cash geld zoveel mogelijk uit te bannen van het betalingsverkeer. Ondernemers die nog met contanten werken worden overladen met vragenlijsten en banken trachten ondernemers onredelijke limieten op te leggen inzake contante transacties.

Dit beleid is in strijd met het doel van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme), in strijd met de zorgplicht en in strijd met het Convenant Contant Geld, waaronder banken zich hebben gecommitteerd om geen onnodige belemmeringen inzake contanten op te leggen aan hun klanten, zowel zakelijk als privé.

Juridisch kader

Op grond van artikel 35 van de Algemene Bankvoorwaarden heeft de bank een contractuele bevoegdheid de relatie met een klant te beëindigen. De opzeggingsbevoegdheid van een bank en haar contractuele vrijheid zijn echter niet onbegrensd.

Een opzegging moet worden beoordeeld tegen de achtergrond van de bancaire zorgplicht op grond waarvan de bank bij haar dienstverlening zorgvuldigheid in acht moet nemen, waarin ook het belang van betalingsverkeer voor de rekeninghouders wordt meegewogen. Daarbij moet mede worden betrokken dat het voor (rechts)personen van groot belang is dat zij toegang hebben tot het bancaire systeem.

De omstandigheden van het geval kunnen meebrengen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat een bank van haar contractuele opzeggingsbevoegdheid gebruik maakt (artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek (BW), zie HR 10 oktober 2014, ECLl:NL:HR:2014:2929).

Oordeel kort geding rechter

De kort geding rechter oordeelde dat de ondernemer onvoldoende opheldering had gegeven over de herkomst van de contante transacties van de winkel. ABN AMRO was zodoende bevoegd om de zakelijke bankrekening van de winkel op te zeggen.

Echter, de kort geding rechter vond dat dit niet rechtvaardigde dat ABN AMRO ook de zakelijke rekening van de eenmanszaak en de privé en/of rekening mocht opzeggen. Het belang van mijn cliënten om over een bankrekening te kunnen blijven beschikken woog zwaarder dan het belang van ABN AMRO om de gehele bankrelatie met alle partijen op te zeggen.

Daarbij was tevens relevant dat mijn cliënt voor zijn inkomen volledig afhankelijk is van de inkomsten die hij verdient met de eenmanszaak. De rechter achtte het aannemelijk dat de consequentie van het eindigen van de bankrelatie voor hem is dat hij zijn onderneming niet zal kunnen voortzetten.

De kort geding rechter verwees partijen vervolgens naar een bodemprocedure.

Conclusie

In de praktijk gaan banken thans vaak (te) snel over tot opzegging van de bankrelatie met hun klanten, met name bij klanten waar contante transacties plaatsvinden, klanten in bepaalde branches, klanten die zaken doen met bepaalde jurisdicties en/of klanten met een buitenlandse achternaam. Tevens zie ik mijn praktijk regelmatig dat wanneer de bank de relatie met 1 partij opzegt, de bank dan tegelijkertijd ook de relatie met alle daaraan gelieerde partijen opzegt, waaronder dus ook privé personen. Het is niet ongebruikelijk dat ondernemers meerdere ondernemingen hebben en veelal privé ook bij dezelfde bank zitten. Dit zijn uiteraard zorgwekkende ontwikkelingen met grote impact voor de klanten van de banken.

Het is van belang om mee te werken aan een klantenonderzoek van de bank. Indien geen of onvoldoende medewerking daaraan wordt verleend dan biedt dat de bank namelijk een wettelijke opzeggingsgrond.

Banken dienen zowel bij zowel het klantenonderzoek als bij de beoordeling en consequenties daarvan wel het klantbelang in acht te nemen en conform de zorgplicht te handelen. Bij een eventuele opzegging dient een belangenafweging plaats te vinden tussen enerzijds het belang van de klant tot toegang tot een bankrekening en dus toegang tot het economisch/maatschappelijk verkeer en anderzijds het belang van de bank. In de huidige maatschappij is feitelijk onmogelijk om deel te nemen aan het economisch verkeer zonder een bankrekening. De opzegging van de bankrelatie met 1 partij rechtvaardigt dus niet (standaard) de opzegging van alle daaraan gelieerde partijen.